Historia Spółdzielni Mieszkaniowej w Tczewie
W dniu 26 sierpnia 1898 roku powołano do życia spółdzielnię mieszkaniową pod nazwą „Urzędnicza Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa” i zarejestrowano ją w Sądzie Powiatowym w Tczewie.
Inicjatorem powstania Spółdzielni był Burmistrz Miasta Tczewa – Ludwik Dembski, który na zebraniu organizacyjno-wyborczym w Hotelu Miejskim w dniu 9 września 1898 został wybrany na pierwszego przewodniczącego Rady. Jego zastępcą został dyr. Winke, a sekretarzem pan Hinz. Do Komisji Rewizyjnej powołano sekretarza sądu – pana Tresa. Ponadto uchwalono warunki przyjmowania członków. Ponieważ zachodziła trudność zwerbowania 100 członków koniecznych do założenia Spółdzielni, postanowiono pobierać tylko 10 marek „wstępnego” i 200 marek „na udział”, płatne ratami po 10 marek w ciągu 2 lat.
W październiku 1898 r. zakupiono 3 tys. m² gruntu przy ul. Sobieskiego celem wybudowania 4 domów z 27 mieszkaniami. W dniu 23 kwietnia 1900 r. oddano do użytkowania budynki przy ulicy Sobieskiego 5 – 8.
W latach od 1900 do 1919 powstały budynki przy ul. Sobieskiego 12 – 15, Paderewskiego 12 – 14 i Stromej 1, 2, 4, 5. Były przeznaczone głównie dla pracowników kolei, poczty oraz rzemieślników. Z chwilą uzyskania niepodległości Spółdzielnia dysponowała 97 mieszkaniami w 16 budynkach.
Przed przyłączeniem Tczewa do Polski po I wojnie światowej, w dniu 3 stycznia 1919 r. zmarł współzałożyciel Spółdzielni, były burmistrz Ludwik Eichhart (Dembski). Na zwołanym 17 listopada 1919 r. zebraniu podano wniosek o zlikwidowaniu Spółdzielni. Sprzeciwili się temu członkowie – Polacy, mający większość głosów – i wniosek upadł.
Po uzyskaniu niepodległości działalność Spółdzielni warunkowały trudności, przed jakimi stanęło odrodzone państwo polskie, w tym różnorodność ustawodawstwa. Stąd w dniu 20 października 1920 r. uchwalono ustawę o spółdzielniach, która uważana była za jedną z najlepszych i najnowocześniejszych w skali Europy w tamtych latach regulacji prawnych dla spółdzielczości.
Pierwszy dokument Spółdzielni sporządzony w języku polskim to protokół posiedzenia Zarządu i Rady Nadzorczej z 26 października 1922 r.
W latach powojennych trudno było Spółdzielni funkcjonować. Brak środków na remonty, kryzys światowy uniemożliwiały rozwój Spółdzielni. Dopiero w latach 30. rozpoczęto budowę nowych domów: Sobieskiego 34, 35, Wybickiego 22, Paderewskiego 15. Przed wybuchem drugiej wojny światowej Spółdzielnia posiadała 20 budynków o 135 mieszkaniach oraz 179 członków.
W Statucie Spółdzielni zatwierdzonym w 1936 r. zapisano, że „celem Spółdzielni jest dostarczanie członkom tanich, zdrowych i stosownych mieszkań we własnych jej domach, pomnażanie własności drogą wznaszania nowych budowli lub kupna domów już wybudowanych. Nieruchomości pozostają własnością Spółdzielni, której czas trwania jest nieograniczony”.
W okresie II wojny światowej Spółdzielnia podzieliła los wielu innych instytucji polskich. Hitlerowcy zagarnęli majątek i przejęli go w administrację, a dokumenty zniszczono.
Po wyzwoleniu Tczewa Spółdzielnia natychmiast ponownie rozpoczęła swoją działalność. W dniu 15 grudnia 1945 r. został zarejestrowany Statut Spółdzielni w Sądzie Okręgowym w Chojnicach. Natomiast 15 czerwca 1946 r. przeniesiono rejestrację wg właściwości terytorialnej do Sądu Okręgowego w Gdańsku pod nr 81.
Okres powojenny był okresem wytężonej pracy rady nadzorczej, zarządu i wielu społeczników. Działania wojenne pozostawiły bowiem po sobie zgliszcza i ruiny. Należało poprowadzić konieczne remonty i prowadzić bieżącą administrację.
Działalność inwestycyjną Spółdzielnia rozpoczęła dopiero w 1958 r. budynkiem przy ul. Sobieskiego 19, w którym w 1960 r. oddano do użytku 32 mieszkania.
W drugiej połowie lat 60. rozpoczęto budowę na osiedlu Czyżykowo. Oddano do użytku mieszkania przy ulicy Konarskiego 1 – 5, 9 – 13, Orzeszkowej 1 – 5, 7, 8, 12, Tetmajera 4, 5, Polnej 5, 6, Orkana 2, Paderewskiego 18, Kołłątaja 7.
Oprócz tego zakupiono od Prezydium Miejskiej Rady Narodowej budynek przy ul. Konarskiego 14. Ponadto do końca lat 60. oddano do użytku budynki przy ulicy Piaskowej 12 (Wojska Polskiego 13) oraz Wyzwolenia 4.
Wg stanu posiadania na dzień 01.01.1970 r. Spółdzielnia dysponowała 47 budynkami, w których znajdowało się 1196 mieszkań o ogólnej powierzchni użytkowej 52,5 tys. m². Lata 70. to najbardziej dynamiczny okres rozwoju Spółdzielni. Inwestycje prowadzone były na osiedlu im. Garnuszewskiego, powstały Suchostrzygi oraz rozpoczęto budowę mieszkań w innych miastach – w Gniewie i Pelplinie. Ogółem wybudowano 58 budynków z 4426 mieszkaniami o powierzchni użytkowej 189 tys. m².
W latach 80. kontynuowano inwestycje – wybudowano 56 budynków z 2481 mieszkaniami o powierzchni użytkowej ponad 120 tys. m². W 1981 r. w Pelplinie oddano ostatnie budynki przy ul. Dworcowej. Ukończono również prace na os. Witosa w Gniewie – powstało tam 8 budynków o powierzchni użytkowej 11.680,80 m² z 272 mieszkaniami.
Na osiedlu im. Garnuszewskiego w Tczewie powstał budynek mieszkalny przy ul. Jedności Narodu 18 o powierzchni użytkowej 2.295,90 m².
Rozpoczęła się inwestycja budowlana na os. Suchostrzygi II. W tym okresie oddano do użytku budynki przy ul. Rutkowskiego 21 (obecnie Armii Krajowej 21), Brzozowej 1 – 4, Akacjowej 4, 6, 8, 10, Jodłowej 1 – 9, Jaworowej 3 – 11. Oddano również do użytku 3 pawilony handlowe przy ul. Żwirki 48 – 50.
W latach 1986 – 1990 inwestycje budowlane prowadzone były tylko na osiedlu Suchostrzygi II. Powstały wówczas budynki przy ul. Kasztanowej 3 – 21 oraz Jarzębinowej 1 – 5.
W latach 90. nastąpił spadek liczby oddawanych mieszkań. Ogółem postawiono 22 budynki z 452 mieszkaniami o powierzchni około 27 tys. m². Wznowiona została inwestycja na osiedlu im. Garnuszewskiego – powstało tzw. „budownictwo plombowe” przy ul. Jedności Narodu 28 – 31. Natomiast na osiedlu Suchostrzygi powstała „plomba” przy ul. Rutkowskiego 43F (Armii Krajowej 43F).
Na osiedlu Suchostrzygi II powstały budynki przy ul. Topolowej 1 – 4, 6, 8, 10 oraz budynki o nowej architekturze przy Topolowej 7 i 9.
W latach 1996 – 1997 Spółdzielnia oddała do użytku budynek przy ul. Paderewskiego 15A na os. Czyżykowo i 3 budynki mieszkalne przy ul. Topolowej 11, 13, 15 na os. Suchostrzygi.
Po 2000 r. Spółdzielnia budowała mieszkania w Tczewie przy ul. Topolowej 12 i 22, Armii Krajowej 17, Żwirki 25 oraz w Pelplinie przy ul. Dworcowej 27. Najnowszą inwestycję mieszkaniową zakończono w 2021 r. – oddano do użytku 3 budynki przy ul. Jaworowej 1 w Tczewie.
W 2025 r. rozpoczęto prace projektowe pod nową inwestycję na około 60 mieszkań przy ul. Armii Krajowej w Tczewie. Rozpoczęcie budowy przewiduje się w 2026 r.
Gospodarka zasobami mieszkaniowymi
Historia Spółdzielni Mieszkaniowej w Tczewie jest ściśle związana z rozwojem miasta Tczewa, a także Gniewa i Pelplina. Przez lata Spółdzielnia dostarczała obywatelom nowe mieszkania i gospodarowała infrastrukturą związaną z wybudowanymi osiedlami.
Obecnie głównym zadaniem głównym Spółdzielni jest administrowanie zasobami, utrzymanie w należytym stanie technicznym budynków oraz działanie na rzecz poprawy warunków mieszkaniowych.
W latach 1994 – 2007 wykonano prace remontowo-modernizacyjne instalacji ciepłej wody połączone z likwidacją piecyków gazowych do podgrzewania wody. Przyczyniło się to do znacznego zwiększenia bezpieczeństwa mieszkańców. Ogółem instalację c.w. otrzymało ponad 6.400 lokali.
Sukcesem Spółdzielni było wykonanie instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody w ponad stuletnich budynkach przy ul. Sobieskiego w Tczewie. W 2017 r. podobne prace wykonano przy ul. Kołłątaja 7 i Paderewskiego 18, a następnie przy ul. Paderewskiego i Stromej. Prace te umożliwiły zlikwidowanie pieców kaflowych.
Obecnie wszystkie mieszkania w Spółdzielni wyposażone są w instalacje centralnego ogrzewania i podgrzania wody.
W latach 1994 – 2009 przeprowadzono termomodernizację budynków, w szczególności docieplenia ścian zewnętrznych i stropodachów oraz wymianę stolarki okiennej i drzwiowej. Wykonano także remonty kapitalne dachów z zastosowaniem technologii pap termozgrzewalnych.
W 2012 r. zakończono modernizację dźwigów osobowych we wszystkich budynkach wysokich. Wyremontowano 33 windy.
W kolejnych latach w celu zmniejszenia zużycia energii elektrycznej wykonano modernizacje instalacji wraz z wprowadzeniem ograniczników poboru prądu w piwnicach oraz zastosowaniem opraw energooszczędnych i systemów światła kroczącego w klatkach schodowych. Sukcesywnie modernizowane są przyłącza WLZ (wewnętrzne linie zasilające).
Zakończono opomiarowanie lokali, wszystkie mieszkania rozliczane są ze zużycia mediów na podstawie odczytów uzyskiwanych drogą radiową odczytów wodomierzy i ciepłomierzy lub podzielników kosztów centralnego ogrzewania.
W 2020 r. w celu podwyższenia standardu i komfortu życia posiadaczy mieszkań bez balkonów rozpoczęto na osiedlu im. Garnuszewskiego realizację przedsięwzięcia polegającego na wykonaniu balkonów dostawnych. W związku z dużym zainteresowaniem w późniejszym czasie zaczęto montować balkony również do mieszkań wyposażonych w niewielkie loggie – w celu ich powiększenia. Koszty montażu balkonów doczepnych ponoszą zainteresowani mieszkańcy. Do końca 2024 r. wykonano 540 szt. takich balkonów. W opracowaniu jest dokumentacja projektowa do pozwolenia na budowę w wybranych nieruchomościach na osiedlu Czyżykowo w Tczewie oraz w Pelplinie.
Na bieżąco prowadzone są remonty i konserwacje. W 2024 roku wydatki funduszu remontowego wyniosły ponad 10 mln. zł. Wykonywano głównie: naprawy, mycie i malowanie elewacji, naprawy fragmentów dachu, remonty kominów, klatek schodowych, płyt i ekranów balkonowych. Na remonty i naprawy wykonywane przez konserwatorów wydatkowano kwotę niemal 2 mln. zł. W ramach pogotowia lokatorskiego poza godzinami pracy administracji usunięto 399 awarii elektrycznych i hydraulicznych.
Większość remontów wykonywanych jest przez firmy zewnętrzne wyłaniane w drodze przetargów. Drobniejsze remonty i konserwacje realizują własne kadry konserwatorów. Utrzymaniem czystości zajmują się dozorco-sprzątacze zatrudnieni w Spółdzielni.
Ogółem w Spółdzielni Mieszkaniowej w Tczewie pracuje ponad 120 osób, w tym 36 z wyższym wykształceniem.
Do zarządzania zasobami Spółdzielnia wykorzystuje system informatyczny obejmujący wszystkie komórki organizacyjne. Nowoczesne oprogramowanie ułatwia kontakt pomiędzy mieszkańcami i administracją poprzez elektroniczny obieg dokumentów, moduł rejestracji zgłoszeń i usuwania awarii, czy internetowy serwis pozwalający na samodzielne kontrolowanie rozrachunków.
Działalność społeczna
Poza działalnością inwestycyjną i eksploatacyjną Spółdzielnia prowadzi także działalność kulturalno-światową i społeczną za pomocą Spółdzielczego Domu Kultury.
W ramach stałej oferty odbywają się różnorodne zajęcia i spotkania, m.in:
• Klub Seniora – integracja, wspólne rozmowy i aktywne spędzanie czasu wolnego,
• Klub Amazonek – wsparcie i wzajemna pomoc kobiet po chorobie nowotworowej,
• Ćwiczenia dla osób 60+ – ruch i zdrowie dostosowane do możliwości uczestników,
• Warsztaty dla kobiet – przestrzeń rozwoju osobistego i wzajemnej inspiracji,
• Warsztaty malarskie dla dorosłych – rozwijanie talentów plastycznych,
• Warsztaty kreatywne dla dzieci – nauka poprzez zabawę i twórczość,
• Zajęcia z robotyki – rozwój kompetencji technicznych i logicznego myślenia u dzieci i
młodzieży.
Ważnym elementem działalności są festyny wakacyjne, organizowane przy każdej z administracji w Tczewie, Pelplinie i Gniewie. Tworzą one okazję do wspólnej zabawy i aktywnego spędzenia wolnego czasu w gronie rówieśników i sąsiadów. Szczególną imprezą plenerową o charakterze integracyjnym jest Dzień Sąsiada. To wydarzenie łączy i angażuje mieszkańców w organizację oraz życie własnego osiedla, sprzyja budowaniu więzi sąsiedzkich i wzajemnej współpracy.
SDK współdziała z lokalnymi instytucjami kultury, Fabryką Sztuk, Miejską Biblioteką Publiczną, Urzędem Miasta w Tczewie, Domem Kultury w Pelplinie, a także z placówkami oświatowymi, świetlicami środowiskowymi oraz licznymi fundacjami i stowarzyszeniami.
Członkowie spółdzielni, za pośrednictwem SDK, angażują się w różne akcje pomocowe i charytatywne, np. w czasie pandemii COVID-19, przy wsparciu powodzian i uchodźców z Ukrainy.
SDK realizuje także projekty przy pomocy dofinansowań poprzez Fundację Pokolenia, dzięki którym wzmocniono działalność Chóru Seniorów, stworzono grupę teatralną dla młodzieży oraz grupę taneczną dla dorosłych.
Przy SDK działa również grupa malarska dla dorosłych – Gremium Malarskie im. Janusza Mokwy. Jej członkowie mają w swoim dorobku liczne wystawy organizowane przez SDK i inne instytucje, także za granicą.
Głównym celem Spółdzielczego Domu Kultury jest stworzenie przestrzeni na wspólne działanie członków spółdzielni, którzy sprawiają, że staje się przestrzenią integracji, aktywności i rozwoju całej społeczności.
Spółdzielczy Dom Kultury prowadzi także działalność komercyjną poprzez udostępnianie sal na regularne zajęcia teatralne, sportowe i rekreacyjne: taniec, tai chi, joga, szermierka.
Stan obecny
W stanu na 31.12.2024 Spółdzielnia Mieszkaniowa w Tczewie zarządzała 190 budynkami mieszkalnymi w 69 nieruchomościach, w tym 8874 mieszkaniami, a także 418 lokalami użytkowymi i garażami oraz 585 577 m² gruntu.
Powierzchnia użytkowa zarządzanych lokali mieszkalnych i użytkowych wynosi 423.399,42 m².
Zasoby zorganizowane są w 6 administracjach osiedlowych w Tczewie, Pelplinie i Gniewie.
Na 8.874 lokale mieszkalnych w Spółdzielni składają się:
183 mieszkania o statusie lokatorskiego prawa,
2.961 mieszkań o statusie własnościowego prawa,
5.684 mieszkania o statusie odrębnej własności,
46 mieszkań przeznaczanych na wynajem.
W Spółdzielni jest 9.134 członków, a w zarządzanych zasobach zamieszkuje około 18 tysięcy osób.
